1. Chương trình xây dựng cụm, tuyến dân cư và nhà ở vùng ngập lũ đồng bằng sông Cửu Long được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhằm đảm bảo cho người dân trong Vùng có chỗ ở an toàn, ổn định và từng bước phát triển bền vững. Trong giai đoạn 1 của Chương trình, các tỉnh vùng ngập lũ đồng bằng sông Cửu Long đã đầu tư xây dựng 804 dự án cụm, tuyến dân cư và bờ bao khu dân cư có sẵn để đảm bảo chỗ ở an toàn cho các hộ dân sinh sống trong khu vực ngập lũ. Đến nay, các địa phương đã bố trí được 138.164/150.196 hộ dân vào ở trong các cụm, tuyến dân cư và bờ bao khu dân cư có sẵn (đạt tỷ lệ 92%). Hầu hết các tỉnh thuộc Chương trình đều đạt được tỷ lệ cao trong việc bố trí các hộ dân vào ở trong các cụm, tuyến dân cư, như: Đồng Tháp (đạt 99,6%), An Giang (đạt 97,7%), Kiên Giang (đạt 98,2%), Hậu Giang (đạt 100%), Vĩnh Long (đạt 93,7%) và Tiền Giang (đạt 99,6). Đặc biệt, 2 tỉnh Đồng Tháp và An Giang có nhiều đối tượng nhất so với các tỉnh khác, nhưng việc bố trí các hộ dân thuộc đối tượng vào ở trong các cụm, tuyến dân cư của 2 tỉnh này đạt kết quả rất tốt (tỉnh Đồng Tháp đã bố trí được 39.354/39.677 hộ dân vào ở trong các cụm, tuyến, đạt 99,6%; tỉnh An Giang đã bố trí được 30.003/30.706 hộ dân, đạt 97,7%).
Long An là tỉnh có nhiều hộ dân sinh sống trong các khu vực bị ngập lũ, do đó trong giai đoạn 1 của Chương trình, Tỉnh là một trong những địa phương được Chính phủ bố trí nhiều vốn nhất để đầu tư xây dựng các cụm, tuyến dân cư, đảm bảo đủ diện tích để di dời các hộ dân đang sinh sống trong khu vực ngập lũ vào ở.
Theo kế hoạch, tỉnh Long An đầu tư xây dựng 165 cụm, tuyến dân cư để bố trí 22.121 hộ dân thuộc đối tượng của Chương trình vào ở, ngoài ra Tỉnh dành 10.665 lô nền sinh lợi trong các cụm, tuyến dân cư để bán theo phương thức đấu giá tạo vốn đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật thiết yếu trong cụm, tuyến dân cư. Trong quá trình triển khai thực hiện Chương trình, các cấp, các ngành và các địa phương trong Tỉnh đã có nhiều cố gắng và đã đạt được một số kết quả nhất định. Đến nay, Tỉnh đã hoàn thành toàn bộ công tác tôn nền các cụm, tuyến dân cư; công tác xây dựng hạ tầng kỹ thuật thiết yếu hoàn thành trên 80% khối lượng công việc; đã bố trí được 12.453/22.121 hộ dân thuộc đối tượng vào ở trong các cụm, tuyến dân cư (đạt tỷ lệ 56,3%); ngoài ra, đã có 3.253 hộ dân mua các lô nền sinh lợi đã vào ở trong các cụm, tuyến. Như vậy, tính chung cả số hộ thuộc đối tượng và số hộ mua nền sinh lợi, Tỉnh đã bố trí 15.706/32.786 hộ vào ở trong các cụm, tuyến dân cư (đạt tỷ lệ 47,9%). Một số cụm, tuyến thuộc các huyện vùng ngập sâu trên địa bàn Tỉnh có tỷ lệ hộ dân vào ở khá cao, đạt gần 90% so với kế hoạch. Thực tế những năm qua cho thấy: các hộ dân vào ở trong các cụm, tuyến dân cư đã được đảm bảo an toàn, cuộc sống ngày một ổn định, người dân được thụ hưởng các công trình công cộng, phúc lợi xã hội; đồng thời có điều kiện tiếp cận các thành tựu văn hóa, khoa học - kỹ thuật tiên tiến. Vì thế, đời sống vật chất, tinh thần của người dân ngày càng được cải thiện và nâng cao.
Tuy nhiên, kết quả thực hiện nói trên của Tỉnh là rất thấp so với yêu cầu. Kết quả bố trí dân vào ở đạt tỷ lệ thấp đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến việc hoàn trả vốn vay tôn nền của Tỉnh, bởi vì nguồn trả nợ vốn vay tôn nền chủ yếu được thu từ các hộ dân nhận nền để xây dựng nhà ở. Do các hộ dân vào ở trong các cụm, tuyến dân cư còn thấp cùng với việc những hộ dân đã nhận nền trong các cụm, tuyến dân cư, trong đó đa số là hộ nghèo, nên chưa có khả năng trả nợ và Tỉnh hụt thu cân đối ngân sách năm 2012 nên không thể bố trí vốn ngân sách để trả nợ là những nguyên nhân chính gây khó khăn cho Tỉnh trong việc hoàn trả vốn vay tôn nền cho Ngân hàng Phát triển Việt Nam như ý kiến của cử tri đã nêu.
2. Theo chính sách áp dụng cho Chương trình, các hộ dân thuộc đối tượng vào ở trong các cụm, tuyến dân cư được vay vốn để mua nền nhà ở với cơ chế hết sức ưu đãi: Lãi suất bằng không (0%), thời gian vay dài (10 năm), trong đó thời gian ân hạn là 5 năm, từ năm thứ 6 trở đi mới bắt đầu phải trả nợ, mỗi năm chỉ phải trả 20% tổng số vốn đã vay. Trong giai đoạn 1 của Chương trình, hầu hết các hộ dân thuộc đối tượng được vay vốn để mua nền nhà ở với mức 10 triệu đồng/hộ. Như vậy, với cơ chế vay ưu đãi như trên, số tiền phải trả hàng năm không lớn (mỗi năm trả 2 triệu đồng, mỗi tháng 167.000 đồng), do đó, nhiều hộ dân tại các địa phương trong Vùng đã tiến hành thực hiện trả nợ theo quy định.
Để thực hiện việc hoàn trả vốn vay tôn nền cho Ngân hàng Phát triển Việt Nam, cần có sự quan tâm, tập trung chỉ đạo của UBND tỉnh Long An và chính quyền các cấp trong Tỉnh, đồng thời có các biện pháp cụ thể, phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương để thực hiện. Bộ Xây dựng đề xuất một số biện pháp để Tỉnh nghiên cứu thực hiện như sau:
a) Rà soát, tìm hiểu nguyên nhân người dân chưa vào ở trong các cụm, tuyến dân cư để có biện pháp phù hợp cho từng cụm, tuyến nhằm đẩy nhanh tiến độ bố trí các hộ dân thuộc đối tượng vào ở.
b) Phối hợp với các tổ chức, đoàn thể trong Tỉnh tuyên truyền, vận động các hộ dân khẩn trương vào ở trong các cụm, tuyến dân cư, đồng thời vận động người dân tích cực lao động sản xuất, phát triển kinh tế và có kế hoạch tiết kiệm để trả nợ.
c) Tạo điều kiện giúp đỡ những hộ dân quá khó khăn để họ có điều kiện trả nợ bằng các biện pháp cụ thể, như:
- Đưa các ngành nghề phù hợp, tạo việc làm cho các hộ dân trong cụm, tuyến dân cư để tăng thu nhập cho người dân;
- Tùy điều kiện cụ thể, địa phương hỗ trợ thêm cho các hộ quá khó khăn từ các nguồn vốn huy động hợp pháp như: ngân sách địa phương, quỹ phòng chống thiên tai, quỹ “vì người nghèo”…;
- Tổ chức thu nợ theo tháng để số tiền trả hàng tháng không quá lớn, tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ dân có thể tiết kiệm để trả nợ.
d) Khẩn trương bán hết số nền sinh lợi trong các cụm, tuyến dân cư để có vốn hoàn trả cho Ngân hàng Phát triển Việt Nam.
Về vấn đề bán số lô nền sinh lợi trong các cụm, tuyến dân cư, UBND tỉnh Long An đã có kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét cho cơ chế đặc thù đối với việc bán đấu giá các lô nền sinh lợi. Sau khi xem xét, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Xây dựng chủ trì hướng dẫn UBND tỉnh Long An thực hiện việc bán đấu giá các lô nền sinh lợi trong các cụm, tuyến dân cư bảo đảm công khai, minh bạch và đạt hiệu quả cao. Để đảm bảo việc bán đấu giá các lô nền sinh lợi phù hợp với thực tế của địa phương, đồng thời phù hợp với các quy định của pháp luật, ngày 10/7/2013, Bộ Xây dựng đã có văn bản số 1390/BXD-QLN đề nghị UBND tỉnh Long An đề xuất cụ thể một số nội dung liên quan đến việc bán đấu giá các lô nền sinh lợi trong các cụm, tuyến dân cư trên địa bàn, gửi Bộ Xây dựng để nghiên cứu, thống nhất với Tỉnh trước khi thực hiện. Như vậy, trong thời gian tới, việc bán đấu giá các lô nền sinh lợi trong các cụm, tuyến dân cư sẽ được đẩy nhanh để thu hồi vốn trả cho Ngân hàng Chính sách xã hội.
Trung tâm Thông tin
Nguồn: Công văn 1625/BXD-QLN.