Chủ nhiệm Ủy ban Lê Quang Huy chủ trì và Phó Chủ nhiệm Ủy ban Trần Văn Khải điều hành phiên họp. Tham dự phiên họp có các Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường; đại diện các Ủy ban của Quốc hội; Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cùng các Bộ ngành hữu quan.
Toàn cảnh phiên họp
Phát biểu chỉ đạo tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan bày tỏ mong muốn, trong quá trình thẩm tra dự thảo Luật, các đại biểu tập trung thảo luận vào các cơ chế, chính sách đặc biệt, đặc thù được đề xuất luật hóa trong dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi), nhằm góp phần hoàn thiện dự thảo Luật và mở ra không gian phát triển mới cho ngành đường sắt, tạo động lực cho sự phát triển của đất nước. Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, việc sửa đổi Luật Đường sắt cần gắn với Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân nhằm khuyến khích, thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân vào phát triển hệ thống đường sắt hiện đại.
Phát biểu chỉ đạo tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị, việc sửa đổi Luật Đường sắt cần gắn với Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân nhằm khuyến khích, thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân vào phát triển hệ thống đường sắt hiện đại
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, việc phát triển đường sắt nên hướng tới để mỗi điểm đi, điểm đến của tuyến đường sắt phải tạo ra được nhiều công ăn việc làm cho người dân, phát triển các lĩnh vực như công nghệ cao, sản xuất nông nghiệp... Ngoài ra, việc phát triển hệ thống đường sắt phải tạo ra một không gian để xã hội cùng tham gia vào đó.
Rà soát kỹ lưỡng các chính sách
Đề cập về dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi), Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết, ngày 11/4/2025, Chính phủ đã có Tờ trình số 179/TTr-CP trình Quốc hội dự án Luật Đường sắt (sửa đổi). Hồ sơ dự án Luật đã được Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thẩm tra và Bộ trưởng Bộ Xây dựng báo cáo Quốc hội ngày 27/5/2025.
Thực hiện Chương trình làm việc của Bộ Chính trị, Bộ Xây dựng đã dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt; dự thảo Nghị quyết đã được Bộ Tư pháp thẩm định, đã trình và được các cấp có thẩm quyền thống nhất chủ trương. Căn cứ chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, Chính phủ đã luật hóa các cơ chế, chính sách tại dự thảo Nghị quyết vào dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) và hoàn thiện Hồ sơ dự án Luật.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng
Dự thảo Luật đã được bổ sung, chỉnh lý để luật hóa 23 cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt tại dự thảo Nghị quyết đã trình cấp có thẩm quyền vào Chương quy định về đầu tư xây dựng đường sắt và Điều 5 của dự thảo Luật; trong đó 04 chính sách đã có trong dự thảo Luật trình Quốc hội tại Tờ trình số 179/TTr-CP. Dự thảo Luật mới gồm 04 chương và 84 Điều.
Dự thảo Luật đã được bổ sung các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt tại dự thảo Nghị quyết được cấp có thẩm quyền thống nhất chủ trương tạo hành lang pháp lý mang tính đột phá cho phát triển đường sắt, cụ thể đã luật hóa nội dung dự thảo Nghị quyết vào 20 Điều của dự thảo Luật, chỉnh lý 33 Điều theo ý kiến của cơ quan chủ trì thẩm tra.
Chính phủ đề nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép điều chỉnh đưa ra khỏi Chương trình lập pháp năm 2025 của Quốc hội đối với Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt và điều chỉnh thời gian xem xét, thông qua dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) trong Chương trình lập pháp năm 2025 để Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9 theo quy trình tại 01 kỳ họp.
Để bảo đảm đáp ứng yêu cầu về tiến độ đầu tư xây dựng các dự án đường sắt, Chính phủ đề nghị các quy định về đầu tư xây dựng đường sắt có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025, các quy định còn lại của Luật Đường sắt (sửa đổi) có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2026.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải
Thay mặt cơ quan thẩm tra, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải khẳng định tầm quan trọng của việc sửa đổi Luật Đường sắt đối với sự phát triển kinh tế-xã hội. Dự thảo Luật đã có những quy định đột phá xóa bỏ điểm nghẽn, rào cản, khơi thông mọi nguồn lực, đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội..., phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong lĩnh vực đường sắt. Theo đó, tiếp thu ý kiến thẩm tra, cơ quan chủ trì soạn thảo đã bổ sung quy định nhằm tăng cường hợp tác công - tư (PPP), sự tham gia của khu vực kinh tế tư nhân nhằm tạo đột phá trong phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực đường sắt.
Tuy nhiên, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo cần tiếp tục rà soát, đối chiếu các quy định của dự thảo Luật với các luật có liên quan để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật. Bên cạnh đó, Ủy ban đề nghị Chính phủ rà soát kỹ lưỡng để bảo đảm các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động đường sắt được thiết kế theo hướng khái quát, linh hoạt, tạo không gian pháp lý phù hợp để đón đầu các ưu đãi trong tương lai, tránh quy định quá cụ thể về ưu đãi đối với tổ chức, doanh nghiệp trong hoạt động đường sắt. Đồng thời, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan hữu quan lưu ý tới tính khả thi, hậu kiểm khi triển khai các dự án đường sắt, bám sát sự chỉ đạo trong các Nghị quyết 57, 59, 66, 68 của Bộ Chính trị.
Bảo đảm hiệu quả sử dụng nguồn lực đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng
Trong khuôn khổ Hội thảo, các đại biểu đã tập trung đóng góp ý kiến về quy hoạch mạng lưới đường sắt và quy hoạch tuyến đường sắt và ga đường sắt; bảo vệ tài nguyên thiên nhiên trong quy hoạch tuyến đường sắt; sử dụng nguồn lực đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt hiệu quả...
Theo đó, các đại biểu đề nghị rà soát, làm rõ những nội dung mới, khác trong quy định về quy hoạch mạng lưới đường sắt và quy hoạch tuyến đường sắt, ga đường sắt so với Luật Quy hoạch hiện hành, cũng như dự thảo Luật Quy hoạch đang được xem xét, sửa đổi. Mặt khác, các đại biểu đề nghị cần bổ sung các điều khoản quy định nguyên tắc quy hoạch mạng lưới đường sắt, quy hoạch tuyến đường sắt, ga đường sắt để bảo đảm tính đồng bộ giữa các quy hoạch và trong tổ chức thực hiện, bảo đảm hiệu quả sử dụng nguồn lực đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng hiệu quả.
Ngoài ra, các đại biểu còn đóng góp ý kiến vào việc nghiên cứu bổ sung quy định về đánh giá tác động môi trường, khuyến khích phát triển công nghệ xanh và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên trong quy hoạch tuyến đường sắt, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của quốc gia và cam kết quốc tế của Việt Nam về bảo vệ môi trường. Đồng thời, cần có cơ chế tham vấn cộng đồng và sự tham gia của các bên liên quan để bảo đảm tính minh bạch; nghiên cứu bổ sung quy định về kết nối, đồng bộ trong triển khai các quy hoạch để tiết kiệm nguồn lực, phát huy sự đóng góp của kinh tế tư nhân vào phát triển hệ thống đường sắt.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy phát biểu kết luận phiên họp
Phát biểu kết luận Hội thảo, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đánh giá cao những ý kiến đóng góp của các đại biểu cho dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi).
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan hữu quan tiếp thu tối đa các đóng góp, đề xuất; ý kiến chỉ đạo của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan trong quá hoàn thiện dự thảo luật để Ủy ban báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét trước trình Quốc hội thảo luận trong Kỳ họp thứ 9.